Ticari Çıkarlar: Holdingler, yatırımlar ve kamu ihaleleri
En büyük 40 medya kuruluşuna sahip olan şirket ortaklarının çoğu iş insanları. Bu medya gruplarının içinde yer aldıkları 6 holding (Doğuş, Demirören, Albayrak, Ciner, Kalyon ve İhlas) inşaat, enerji, maden ve turizm sektörlerinde iş yapıyor.
Bu gruplar (Doğuş, Demirören, Ciner, Kalyon, Albayrak ve İhlas), MOM tarafından yapılan izleyici paydalarına göre 40 medya arasından yarısından fazlasının yayını yapıyor.
İlk 40 medya kuruluşu arasında bu şirketler 7 gazeteye sahip: Hürriyet, Posta ve Milliyet Demirören Grubu'na (3), Sabah ve Takvim Kalyon'a (2), Yeni Şafak Albayrak'a (1), Türkiye ise İhlas Grubu’na (1) ait.
Bu gruplar, ilk 10 TV arasında 5 TV kuruluşuna sahip: ATV ve A Haber Kalyon Grubu'na (2), Show TV Ciner Grubu’na (1) Kanal D Demirören’e (1) Star TV’de Doğuş Grubu’na (1) ait.
Radyolara gelince, 5 radyo kuruluşu bu gruplara ait: Kral FM ve NTV Radyo Doğuş Grubu’na (2); Radyo D Demirören'e (1), A Haber Radyo Turkuvaz Medya'ya (Kalyon Grubu) (1), Habertürk Ciner Gruba (1) ait.
İlk 10’da yer alan dijital haber portallarından 5’i, üç gruba ait. Demirören (2) (hurriyet.com.tr, milliyet.com.tr), Ciner (1) (haberturk.com.tr) ve Kalyon Grup’a ait (2) (sabah.com.tr, takvim.com.tr).
Albayrak Grubu, Kalyon Grubu, İhlas Grubu, Doğuş Grubu gibi kuruluşlar, son yıllarda üçüncü havalimanından metro inşaatına ve kentsel dönüşüm projelerine çok çeşitli ve önemli kamu ihalelerini kazandılar.
İktidar partisi AKP ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yakın ilişki içinde olan Zeki Yeşildağ’ın sahibi olduğu Türk Medya grubu ise sadece medya alanında aktif. MOM 2020 güncellemelerinde gruba ait Akşam gazetesi yer alıyor.
Demirören Grup: İş hayatına likit petrol ticaretiyle başlayan Erdoğan Demirören 2011'de Milliyet'i satın alarak medya sektörüne girdi. Holdingin hisselerinin tamamı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la yakın bağları olan ve iktidar partisi AKP'yi açıkça destekleyen Demirören Ailesi'ne ait. Demirören ailesi medya, enerji, madencilik ve inşaat gibi birçok sektörde aktif.
Erdoğan Demirören, 8 Haziran 2018'de vefat edene kadar Demirören Holding’in en büyük hissedarıydı. Demirören’in ölümünden sonra oğlu Yıldırım Demirören, Demirören Holding Yönetim Kurulu Başkanı seçildi.
Fikret Tayfun Demirören, Yıldırım Demirören ve Meltem Oktay'ın sahipliğindeki grup; medya, imalat, alışveriş merkezleri, gayrimenkul, liman işletmeciliği, inşaat, eğitim ve turizm alanlarında faaliyet gösteriyor. İstanbul İstiklal Caddesi'nde Vakıflar Müdürlüğü'nden alınan ve eski bina planına uygun yapılmadığı için eleştirilere neden olan Demirören Alışveriş Merkezi'nin de sahibi. Yıldırım Demirören, Türkiye Futbol Federasyonu başkanı olarak Süper Lig yayın ihalesinde İhale Komisyonu üyesi. Son olarak Süper Lig ve 1. Lig yayın hakları ihalesi Katar sermayeli beIN SportS'a satılan Digiturk'ün oldu. 2003'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Fikret Tayfun Demirören'in nikah şahidiydi. Mayıs 2016'da da, Erdoğan Demirören ve iki oğlu (Yıldırım ve Fikret Tayfun) Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kızının düğününe katıldılar.
13 Nisan 2018’de Yıldırım Demirören’in kızı Yelda Demirören, Kalyon Grup Yönetim Kurulu başkan vekili Haluk Kalyoncu’yla evlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan çiftin nikah şahidiydi.
Mart 2018’de Demirören Grubu Doğan Grubu'nun tüm medya varlıklarını 916 milyon dolara satın aldı. Demirören Grubu 3 gazeteye (Hürriyet, Posta ve Fanatik), iki TV kanalına (Kanal D ve CNNTURK) ve bir haber ajansına (DHA) sahip. Demirören Grup 2018 yılında kapanana kadar bir de dağıtım şirketine (YAYSAT) sahipti.
Doğan Medya Grubu’nun Demirören Grubu’na satışında kamu bankası Ziraat Bankasının sağladığı kredinin miktarının 675 milyon dolar olduğu ve 2 yıl geri ödemesiz, 10 yıl vadeyle sağlandığı biliniyor.
Doğuş Holding, Şahenk ailesinin sahipliğinde. Doğuş Medya Grubu'nun (DMG) yüzde 99,3'ünü elinde tutuyor. Öncelikle inşaat sektöründe, daha sonra finans, turizm ve otomotiv sektöründe faaliyet gösteren Grup, 1951 yılında Ayhan Şahenk tarafından kuruldu. Grup, Şubat 2017'de Garanti Bankasındaki yüzde 9,95'lik son hissesini İspanyol BBVA Banco Bilbao Vizcaya Argentaria'ya satıncaya kadar bankacılıkta da faaliyet gösterdi.
Doğuş Medya Grup 2.870.000.000 Türk Lirası sermaye ile, 1999 yılında NTV'nin satın alınmasıyla kuruldu; National Geographic ve Condé Nast gibi global şirketlerle çalışıyor ve medya sektöründe ilerleme kaydetmeye devam ediyor. Grup, İstanbul'daki metro inşaatları ve Galataport, yolcu gemileri için bir terminal ve İstanbul Karaköy'de bir otel inşaatını içeren bir proje de dahil olmak üzere birçok ihale kazandı. Doğan Grubu ortaklığında yürütülen Giresun Aslancık Barajı ve Hidroelektrik Santrali de buna dahil.
Grubun kamuyla arasında henüz ödenmemiş milyarlarca liralık taahhüdün bulunduğu iddia ediliyor.
Medya grubunda 4 televizyon kanalı, 7 online marka, 4 radyo istasyonu, 3 lisanslı aylık dergi bulunuyor.
Ciner Yayın Holding ve Ciner Medya Yatırımları medya şirketlerinin tamamı Turgay Ciner'e ait. Holding, 2009'da Habertürk gazetesiyle medya sektörüne girdi. 2013'te Show TV'yi Çukurova Grubu'ndan devralan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’ndan (TMSF) satın alarak medya yatırımlarını artırdı. Halen üç televizyon kanalı, bir gazetesi yayında. Ciner Enerji ve Madencilik Grubu, Ciner Medya Grubu ile Ciner Ticaret, Sanayi ve Hizmet Grubu olarak faaliyet gösteriyor. Grup yüzde 74 hissesine sahip olduğu Eti Soda'da bir devlet kuruluşu olan Eti Maden İşletmeleri A.Ş. ile ortak. Konya'da 500 MW’lık bir termik santral ve Şırnak Silopi Termik Santrali ihalelerini de aldı. Mersin-Akkuyu'da yapılması planlanan nükleer santral ihalesinde ise tek teklif Ciner Grubu'ndan geldi. Kasım 2016'da Siirt Şirvan’da 16 kişinin göçük altında hayatını kaybettiği Madenköy bakır madenini işletiyor. Grubun sahip olduğu Kasımpaşa Spor Kulübü'nün stadyumu Recep Tayyip Erdoğan adını taşıyor.
Ciner Medya Grubu, finansal sorunlar nedeniyle Habertürk gazetesinin basımını durdurmaya karar verdiğini açıkladı. Gazetenin son baskısı 6 Temmuz 2018'de yayımlandı. Habertürk gazetesi haberturk.com üzerinden çevrimiçi olarak yayın hayatına devam ediyor.
Ciner Grubu’nun, 2015 yılında satın aldığı dünyanın en büyük soda külü üreticisi We Soda Limited Şirketi'ni 5 milyar dolara (yaklaşık 44 milyar lira) satmak için görüşmelere başladığı iddia ediliyor.
2021 yılında yayınlanan bazı haberlerde Turgay Ciner’in yatırımlarını İngiltere’ye taşıdığına işaret edildi ve Ciner’in medya yatırımlarından da tamamen çekilmek istediği iddia edildi.
Kalyon Grubu gazete, radyo, televizyon, internet haber portalı, haber ajansı, dergicilik, inşaat ve enerji sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Grubun sahibi Hasan Kalyoncu'nun oğlu Ömer Faruk Kalyoncu, Turkuaz Grubu'nun sahip olduğu ATV-Sabah yayınlarını almak için Eylül 2013'te Zirve Holding'i kurdu. Zirve Holding beş gazete, dört TV, 15 dergi, 3 internet yayını, 6 radyonun sahibi. Kalyon Grubu İstanbul üçüncü havalimanı, Mecidiyeköy - Mahmutbey metro inşaatı, Taksim'in yayalaştırılması, Bakırköy Adliyesi, metrobüs hattı, Türkiye-Kıbrıs içme suyu hattı, Başakşehir stadyumu ve Çanakkale-Ayancık yolu inşaatı gibi önemli kamu ihalelerini aldı. 2004'de dönemin başbakanı olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ömer Faruk Kalyoncu'nun nikah şahidiydi.
Haluk Kalyoncu (Kalyon Grubu'nun kurucusu Hasan Kalyoncu'nun oğlu) ve Yelda Demirören (Demirören Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yıldırım Demirören'in kızı) 13 Nisan 2019’da evlendi. Çiftin nikah şahitleri Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan’dı.
İBB’den en fazla ihale alan şirketlerinin başında Kalyon İnşaat da geliyor. Kalyon İnşaat’a İBB kasasından 2010 ile 2018 yılları arasını kapsayan 9 yıllık dönemde ödenen para yaklaşık 6 milyar 700 milyon TL. Kalyon İnşaat’a İSKİ’den isale hattı inşaatları ve içme suyu tünel inşaatları adı altında, 2010, 2015 ve 2018 yıllarında 1 milyar 507 milyon TL’lik üç ayrı ihale verildi.
Azerbaycan’ın, Ermenistan’a karşı Eylül 2020’de başlattığı savaş sonrası Türkiye’yle sözleşmeler imzaladığı ve bu sözleşmeleri imzalayan şirketler arasında iktidara yakınlığıyla bilinen Kalyon Grup’un da olduğunu iddia ediliyor.
Zeki Yeşildağ, Ethem Sancak'ın sahibi olduğu “Es Yayıncılık” ve tüm medya varlıklarını 2017 yılında satın aldı (3 televizyon kanalı, 1 gazete ve bağlı internet siteleri, 2 radyo). Firmanın sermayesi 19 milyon 40 bin liradır. 30 Ekim 2017 günlü Ticaret Sicil Gazetesi'ne göre şirketin tek sahibi. İstanbul Ticaret Odası'na göre, medya sektöründeki yatırımlarına ek olarak, Burak Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin ortağı ve Kased Enerji Anonim Şirketi'nde yönetim kurulu üyesi.
Es Yayıncılık medya organları daha önce iktidar partisi AKP'nin söylemini ve siyasi çizgisini takip ediyordu. Örneğin medya grubu, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın büyük bir güç ve demokrasiye sahip yeni bir ülke vizyonunu tanımlamak için kullandığı “Yeni Türkiye”nin bir parçası olduklarını belirtmişti. Es yayıncılığın satışı, iktidara karşı tutumunu değiştirmedi.
Kardeşi Hasan Yeşildağ, Erdoğan’a yakınlığıyla tanınıyor. AKP'nin 22. dönem milletvekili. Hüseyin Besli'nin "Recep Tayyip Erdoğan, Bir Liderin Doğuşu" kitabına göre, Recep Tayyip Erdoğan cezaevindeyken can güvenliği için kasıtlı bir suç işledi, dört ay hapis cezasına çarptırıldı.
2019 yılı Aralık ayında TürkMedya grubuna ait Güneş ve Star gazeteleri kapatıldı. Güneş gazetesi, aynı gruba ait Akşam gazetesinin eki olarak yayınlanıyor. Grubun 2020 yılında ilk on listesindeki gazetesi, Akşam.
Altı kardeşin sahip olduğu (Ahmet, Nuri, Bayram, Kazım, Muzaffer ve Mustafa Albayrak kardeşler) ve 1952'de inşaat sektöründe iş hayatına giren Albayrak Holding, medya sektörüne 1997'de Yeni Şafak'ı satın alarak adım attı. Yeni Şafak gazetesi, yedi dergi ve iki televizyonun sahibi. Gazete, televizyon, internet haber portalı, dergicilik, inşaat, reklamcılık, dağıtım, tarım taşıtları, geri dönüşüm makineleri, liman işletmeciliği, kağıt ürünler, tekstil, bilgi teknolojileri, sanayi, atık yönetimi ve metreleme sistemleri alanlarında faaliyet gösteriyor.
Grup, özellikle 1990'lardan beri, belediyelerden pek çok kamu ihalesi aldı. Grubun bünyesindeki araç şirketi Tümosan 2015'de Milli Savunma Bakanlığı'nın 190 milyon Euro'luk tank yapımı ihalesini aldı. İstanbul Metrosu, Fatih Katlı Otoparkı, İETT Motor Yenileme Fabrikası, İETT Ayazağa Garajı, beş şehirde prefabrik hastane inşaatı, Pakistan Lahor'da metrobüs altyapı projelerini yapıyor. Savunma Bakanlığı'ndan Altay Tankı Güç Grubu İhalesi, hızlı tren üretim ihalesi, Hava Kuvvetleri'nin ilk yerli uçak çeker motor üretimi ihalesi de grupta. Albayrak Grubu, Trabzon ve Mogadişu limanları inşaatı, İstanbul, Ankara, Şanlıurfa, Gaziantep ve Kocaeli illerinde atık toplama faaliyetleri ve İstanbul'da İSKİ, TEDAŞ, İGDAŞ ile Ankara ve Trabzon'da TEDAŞ sayaç okuma işlerini üstleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Nuri Albayrak'ın kızının 2002'de nikâh şahidiydi, 2012'de de oğlunun nişan törenine katıldı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde Ekrem İmamoğlu’nun Haziran 2019 seçimlerinde göreve gelmesinin ardından araç israfı çok konuşulmuş, ihtiyaç fazlası araçlar Yenikapı’da sergilenmişti. Bu araçların Nuri Albayrak’ın damadı Adem Altunsoy’un başkanı lolduğu Platform Turizm Taşımacılık şirketine ait olduğu biliniyor. Aynı şirket 2020 yılı personel servis ihalesini de kazanmıştı.
İhlas Holding 1970'de Türkiye Gazetesi'nin kurulmasıyla kuruldu. Bir gazete, iki televizyon, bir haber ajansı, internet siteleri sahibi. Gazete, radyo, televizyon, internet haber portalı, haber ajansı, dergicilik, yayıncılık ve iletişim hizmetleri, perakende, sanayi, gayrimenkul, eğitim ve sağlık alanlarında 25 şirketin sahibi. 2013'de İstanbul Gaziosmanpaşa ilçesine 4 bin 500 konut inşaatı kapsamında çok tartışılan kentsel dönüşüm projesi kamu ihalesini, İstanbul Bağcılar Belediyesi'nden kablosuz geniş alan ağı ve güvenli internet bağlantısı ihalesini, Gaziosmanpaşa ilçesi kentsel dönüşüm projesi ihalesini, Salihli ve Bayındır'da polimetal madenleri ihalesini, Elbistan'da linyit madeni ve termik santrali ihalelerini kazandı.
Grubun 2021 yılı ilk çeyrek faaliyet raporuna göre, İhlas Grup, İhlas Yayın Holding'in hisselerinin yüzde 23,96’sının sahibidir. İhlas Holding’in yüzde 78,79’u halka açıktır.