This is an automatically generated PDF version of the online resource turkey.mom-gmr.org/en/ retrieved on 2024/12/09 at 06:12
Global Media Registry (GMR) & Bianet - all rights reserved, published under Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Bianet LOGO
Global Media Registry

İzleyici Yoğunlaşması

MOM metodolojisine göre, çapraz medya kullanım oranları sektördeki en büyük dört şirketin izleyici oranları üstünden hesaplanıyor.

2020 yılında nüfusun sadece yüzde 25'i günlük gazete okuduğunu, yüzde 79,2'si de internet kullandığını söylüyor. “İnternete hiç girmiyorum” diyenlerin oranı yüzde 20,8. 2019’da nüfusun yüzde 25,3’ü müzik dinlemek için radyoyu tercih ediyordu, nüfusun  yüzde 89,6’sı TV izliyordu (KONDA Barometresi 2019-2020 verileri).

KONDA'nın 2020 yılı TV ve radyo tüketim oranlarına ilişkin bir veri seti bulunmuyor. Ek olarak çapraz medya sahipliği yoğunlaşması ölçümlemesinde kullanmamız gereken medya tüketim verileri için 2020 yılını kapsayan başka bir araştırma yapılamadığı için, MOM ekibi 2020 yılı için "çapraz medya sahipliği" oranlarını belirtemiyor. Bu kısmı "izleyici yoğunlaşması" olarak not ediyoruz. Ancak elde ettiğimiz diğer verilerle sektördeki en büyük dört şirketi temel alarak izleyici yoğunlaşmasına dair yorum yapabiliyoruz. 

Ek olarak, 2020 yılı ortalama internet haber portalı takipçi verilerine güvenilir bir erişim sağlanamadığından, TV, radyo ve gazete gibi üç mecranın oranları değerlendirmesiyle en çok izleyici/dinleyici/okuyucu oranlarına sahip en büyük üç medya grubunun sırasıyla Demirören (%35,57), Kalyon/Turkuvaz (%30,76) ve Doğuş (%28,71) olduğu projeksiyonu yaptık. Dijital medya takipçi veriler olmamasına rağmen, gazete, radyo ve TV mecralarını baz alınca takipçilerin yüzde 95,04’ünün üç medya grubunca paylaşıldığı görülüyor.

Radyo, televizyon, gazete, web sitesi gibi mecraların dördüne yatırım yapan gruplar sadece Demirören ve Kalyon. Devlet yayın organı TRT, TV ve radyodaki mecralarıyla yüzde 18,81’lik bir izleyici oranına sahip. Hükümet karşıtı yayıncılığıyla bilinen ve 2020 yılında Beme Media AG adlı şirkete devredilen Estetik Yayıncılık (ilk on haber portalı listesinde ikinci sırada yer alan sozcu.com.tr’nin verisi hariç) yüzde 13,44 takipçi oranına sahip. TV, radyo ve internet haber portalının üçünde de yatırımları olan Hayat Görsel Yayıncılık yüzde 10,21 ve 2018 yılında Habertürk gazetesini kapattıktan sonra sadece TV ve dijital haber sektörüne yatırım yapan Ciner Grup yüzde 7,74 oranında takipçiye sahip.  

Bu kısımda yalnızca en güçlü dört medyanın medya kuruluşlarına dair izleyici yoğunlaşma verisi temel alınarak hazırlanan bilgilere yer verdik. 

 

Televizyon

Televizyon sektöründe en güçlü 4 medya kuruluşu ilk onda yer alan TV kanalı izleyicisinin yüzde 41’ini (%40,97) elinde tutuyor. Yani orta düzeyde bir yoğunlaşma var. Yüzde 13,09 ile Kalyon Grubu en yüksek izleyici payına sahip kanalların sahibi. Hükümete yakın yayın yapmakla eleştirilen devlet televizyonu TRT, yaklaşık yüzde 12,37 ile bu grubu takip ediyor. Demirören Grubu yüzde 9,3 ile üçüncü sırada. Hükümetin yayınına doğrudan müdahalede bulunduğu iddia edilen Doğuş Grubu ise tüm izleyicinin yüzde 6,21’ine sahip.


Radyo

İlk on listesindeki radyolar, Türkiye genelindeki yoğunlaşma oranın orta düzeyde olduğuna işaret ediyor. Radyo istasyonuna sahip en güçlü dört şirket dinleyicilerin yüzde 42’sini elinde tutuyor. Dinleyicinin büyük bir bölümü (%22,5) Doğuş Grubu kanallarını dinliyor. TRT istasyonları ise dinleyicinin yüzde 11,3’üne sahip. Hükümetle yakın ilişkileri olan Hayat Görsel izleyicilerin yüzde 6,4’üne sahip; Demirören ise yüzde 2,80’le dördüncü sırada.

Gazeteler

Yazılı medya kaynaklarının dağıtımları Türkiye’de tartışmalı bir konu. Yazılı basın tirajları güvenilir bulunmadığından, MOM ekibi resmi rakamları gerçek veri olarak kabul etmek zorunda kaldı. Bu rakamlara göre, dört büyük şirket tüm okur kitlesinin yüzde 58’ini (%57,73) elinde bulunduruyor. MOM metodolojisinde bu durum yüksek yoğunlaşmaya işaret ediyor. Bu şirketler; Demirören (%23,47), Kalyon/Turkuvaz Medya (%15,47), BEME Media (Estetik Yayıncılık) (%13,44) ve Türk Medya (%5,35).

İnternet

Türkiye'de en çok takip edilen haber siteleri çoğunlukla gazetelerin web sitelerinden oluşuyor. Geniş takipçi kitlesine sahip olan 15 internet haber portalından 10'u bir gazete ya da TV kanalına ait web portalı. MOM ekibi 2020 yılı ortalama internet haber portalı takipçi verileri oranlarına güvenilir bir erişim sağlayamadı. Ancak Gemius Audience'ın 2020 yılı son çeyreğinde en çok erişim sağlanan ilk on haber sitesi listesine ulaşabildik. Bu listede, iktidar yanlısı iki büyük grubun (Kalyon ve Demirören) toplam 4 haber portalı var.  Ayrıca, aynı listede iktidar yanlısı yayın yapmamasıyla bilinen sadece üç web portalı (sozcu.com.tr, onedio.com ve mynet.com) var. Bu nedenle elimizdeki çevrimiçi izleyici verisinden yola çıkarak, çevrimiçi izleyici yoğunlaşmasının oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz. 

  • Project by
    Bianet
  • Global Media Registry
  • Co-Funded by
    BMZ
  • Isvec Sverige
  • Heinrich Böll Stiftung